NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
69 - (1770) وحدثني
عبدالله بن
محمد بن أسماء
الضبعي. حدثنا
جويرية بن
أسماء عن
نافع، عن
عبدالله. قال:
نادى
فينا رسول
الله صلى الله
عليه وسلم يوم
انصرف عن
الأحزاب (أن
لا يصلين أحد
الظهر إلا في
بني قريظة)
فتخوف ناس فوت
الوقت. فصلوا
دون بني
قريظة. وقال
آخرون: لا
نصلي إلا حيث
أمرنا رسول
الله صلى الله
عليه وسلم، وإن
فاتنا الوقت.
قال: فما عنف
واحدا من
الفريقين.
{69}
Bana Abdullah b.
Muhammed b. Esma Ed-Dubaî rivayet etti. (Dediki): Bize Cüveyriye b. Esma',
Nâfi'den, o da Abdullah'dan naklen rivayet etti. Şöyle demiş:
Ahzâb muharebesinden
döndüğü gün Resûlullnh (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bize :
«Sakın kimse öğleyi Benî
Kureyza'dan başka bir yerde kılmasın!» diye seslendi. Fakat bazı insanlar
vaktin geçeceğinden korkarak namazı Beni Kureyza'dan başka yerde kıldılar.
Ötekiler de:
— Vakti geçirsek bile
biz namazımızı ancak Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in emrettiği
yerde kılarız! dediler. Ama o, iki fırkadan hiç bir kimseyi azarlamadı.
İzah:
Bu hadîsi Buhâri
«Salâtü'l-Havf» ve «Megâzî» bahislerinde tahrîc etmiştir.
Ahzâb, Hendek
muharebesidir. Bu muharebe hicretin beşinci yılı Şevvâl ayında olmuş; Ahzâb
sûresi burada indirilmiştir. Ahzâb muharebesi denilmesi, küffar birçok Arap
kabilelerini buraya topladıkları içindir. Sayılan on bin, baş kumandanları Ebû
Süfyân'dı. Müslümanlar Medîne'yi müdafaa için şehrin etrafına hendek
kazmışlardı. Bu sebeple mezkûr harbe Hendek muharebesi de denilmiştir.
İbni ishak'ın beyanına
göre Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Hendek harbinden Medîne'ye dönmüş;
müslümanlar da silâhlarını bırakmışlardı. Öğle zamanı Cibril (Aleyhisselâm)
gelerek : «Yâ Muhammed! Melekler henüz silâhı bırakmadı. Allah sama Benî
Kureyza üzerine yürümeni emrediyor. Ben de onlara dönüyorum.» dedi Bunun
üzerine Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) üç bin kişi ile Benî Kureyza üzerine
yürüdü. Ve öğle namazının orada kılınacağını ilân etti. Buhâri'nin rivayetinde
bu namazın ikindi olduğu bildiriliyor,
îki rivayetin arası şöyle bulunmuştur :
Sefer emri öğle zamanı
verilmiştir. O anda bazı kimseler Öğleyi kılmış; bazıları kılmamış olduğundan
kılmayanlara: Öğleyi Beni Kureyza'dan başka bir yerde kılmayın! denilmiş;
kılanlara da: ikindiyi Benî Kureyza'dan başka bir yerde kılmayın!»
Buyurulmuştur. Umûma hitaben: öğleyi ve ikindiyi Benî Kureyza'dan başka bir
yerde kılmayın! demiş olması hattâ ilk hareket edenlere öğleyi, sonrakilere
ikindiyi tavsiye etmiş olması da ihtimal dahilindedir.
Sahabenin buradaki
ihtilâfına gelince: Bunun sebebi delillerin çatışmasıdır. (Şöyle ki) : Namazı
vaktinde kılmak emredilmiştir. Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in buradaki
emri ise derhal yola çıkıp Benî Kureyza'ya gitmeyi, başka hiç bir şeyle meşgul
olmamayı gerektirmektedir. Ama bundan haddi zâtında namazın geriye bırakılması
kasdedilmemiştir. îşte sahabeden bazıları bu mânâya bakarak vakti geçirmemek
için namazlarını kılmışlardır. Diğerleri ise mânâya değil Nebi (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'in emrine ve bu emrin zahirine bakarak namazlarını
geciktirmişlerdir. Her iki taraf ictihadda bulundukları için Resûlullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) hiç birini azarlamamıştır.